/
Las zaginionych ludzi
//
- Redakcja: Jacek Bierut
- Korekta: Joanna Kaliszuk
- Opracowanie graficzne, ilustracje, skład: Artur Skowroński
- Autor rysunku z okładki: Tomasz Bohajedyn
- Liczba stron: 72
- Oprawa: miękka
- ISBN: 978-83-966129- 4 -6
- Cena: 40 zł (+ 9 zł wysyłka)
Las zaginionych ludzi Agnieszki Kłos wypływa z nurtu przyrodopisarstwa i ekopoetyki, ale czytelnik szybko zorientuje się, że Autorka wielokrotnie przekracza opozycję natura-kultura i porusza się w ekotonie, na obrzeżu obu tych sfer, poświadczając trwałość nierozerwalnego związku człowieka i przyrody. Las traktuje jako zbiorowy organizm, rodzaj rezyliencyjnej wspólnoty, który zaburza i przekracza dualistyczny i antropocentryczny porządek. Autorka stawia pytanie o rzeczywistego bohatera tekstu: czy jest nim człowiek? las? czy też organiczna całość? Opisywane wzajemne relacje lasu i pamięci pozwalają na budowanie idei nektopersony. Istotny wątek książki dotyczy lasu jako substratu ojczystej, narodowej przyrody i narodowego terytorium – czy las opisany w książce może odegrać rolę nośnika mitu narodowego? Czyją ramę pamięci tworzy? Pisanie o lesie w XXI wieku oznacza podjęcie trzech wątków: polityczności przyrody, świadomości kryzysu klimatycznego, pożegnania z klasycznymi opisami przyrody.
Las zaginionych ludzi boleśnie dotyka historii Ziem Zachodnich (zwanych kiedyś Odzyskanymi), które w literaturze nie doczekały się spojrzenia z perspektywy historii środowiskowej, czyli wspólnych związków człowieka z przyrodą, i wpływu przyrody na historię. Opowiada o historii Dolnego Śląska z perspektywy lasu i sąsiadującej przestrzeni, która wpływa na życie i losy mieszkańców, przesiedlonych ze Wschodu. „Niemiecki” las ma swoją tajemnicę i aurę baśniowości oraz pewnej grozy, która dotyczy masowych grobów z czasów drugiej wojny światowej. Rośliny dzielą się swoją pamięcią i budują nową tożsamość dla mieszkańców okolicznych wsi.
Książka z gatunku dokumentu literackiego (imitująca reportaż). Jest próbą podkreślenia względności granic tekstu artystycznego i przekroczenia definicji dokumentu. W warstwie fabularnej książka tworzy alternatywną wizję historii Ziem Zachodnich, wykorzystując metodę fabularyzowania historii. Pisanie o Ziemiach Zachodnich otwiera tekst na eksperyment: zacieranie granic między narracją naukową, fikcjonalną a (auto)biograficzną. Gatunek literatury pięknej jest uzupełniony odniesieniami do literatury naukowej i literatury faktu. W wyniku takiej próby literackiej tekst jest otwarciem się na interdyscyplinarność, a tytułowy „las” staje się symbolem laboratorium form wypowiadania.
Książka mierzy się z wielkimi toposami literackimi, podejmując świadomy dialog z przyrodą i symbolami literatury kresowej Czesława Miłosza. Stanowi głos literacki z XXI wieku, kiedy to następuje pożegnanie z przyrodą w perspektywie kryzysu klimatycznego i antropocenu (odniesienia do opisów przyrody Elizy Orzeszkowej).
To głos nowej humanistyki poprzez oddanie pola przyrodzie (historii nieantropocentrycznej). Poszerza kategorię pamięci i pamiętania, otwierając się na pamięć lasu jako miejsca, pamięć roślin i zwierząt, które wspominają i stanowią głównego bohatera tekstu (i historii XX wieku). Dolny Śląsk otrzymuje wraz z tą książką istotne uzupełnienie historii przestrzeni i przyrody, w której to rośliny tworzą kategorię (nowej) tożsamości. Mit Edenu, Atlantydy, wysp szczęśliwych, zostają w książce przeciwstawione toposowi lasu jako miejsca trudnego, straumatyzowanego, zdolnego jednak do ponownych narodzin. „Las” daje nowy początek Dolnemu Śląskowi, pokazując jego przestrzeń w perspektywie palimpsestu.
W książce las jest obdarzony i obciążony pamięcią, tworzy on jednak nie tylko miejsce, ale przede wszystkim tożsamość dla nowych osadników. Odrasta, zarasta tajemnice (groby masowe, miejsca po obozach pracy), oplata ruiny, które stanowią wraz z lasami miejsca zainteresowania turystów. Tekst o lesie z Dolnego Śląska, który jest zdolny do kontaktu z człowiekiem.
Zostaje tu poruszona marginalizowana do tej pory w literaturze przyroda jako jeden z podstawowych nośników znaczeń. Jest to najmniej zbadany i najrzadziej opisywany motyw w literaturze Ziem Zachodnich. Historia środowiskowa wraz ze stosunkiem człowieka do lasu, przestrzeni, przyrody, jest wypełnieniem luki w dyskursie o roli przyrody w XXI wieku oraz historii kresów zachodnich (w przeciwieństwie do kresów wschodnich, w których przyroda została bardzo pieczołowicie opisana i zbadana).
Partnerem Wydawniczym książki jest Wrocławski Instytut Kultury.
